Мүгедектердің бірқатар кепілдік берілген құқықтары бар

Түркістандық оқырмандарымыздың назарына мүмкіндігі шектеулі жандардың құқықтары және леуметтік қорғау және оңалту, әлеуметтік инфрақұрылым мен ақпаратқа қол жеткізу, білім алу, жұмысқа орналастыру, медициналық көмек көрсету жайлы мәліметтерді ұсынамыз.

Еліміздің заңнамасына өзгерістер енгізіліп, енді «мүгедек» термині «мүмкіндігі шектеулі жан» терминімен ауыстырылғанын атап өткеніміз жөн, себебі бұл азаматтардың аталған жандарға құрметпен қараудың маңыздылығын айқындайды.Сондай-ақ Қазақстан 2015 жылы Мүгедектердің құқықтары туралы конвенцияға қол қойып, ратификациялады, бұл ел азаматтарына БҰҰ Мүгедектердің құқықтары жөніндегі комитеті арқылы өз құқықтарын халықаралық қорғауға жүгінуге мүмкіндік берді.

Мүгедектердің бірқатар кепілдік берілген құқықтары бар, соның ішінде әлеуметтік қорғау және оңалту, әлеуметтік инфрақұрылым мен ақпаратқа қол жеткізу, білім алу, жұмысқа орналастыру, медициналық көмек көрсету, тұрғын үй жағдайлары мен өмірдің әртүрлі салаларындағы басым қызметтер.Бұл шаралардың барлығы толерантты қоғам құруға және мүгедектердің құқықтарын қорғаудың халықаралық стандарттарын сақтауға бағытталған.Қазақстанда мүмкіндігі шектеулі жандардың өмірін әлеуметтік қолдау мен қорғау үшін елімізде біршама шаралар қарастырылған.

Білім беру саласында, мысалы, бірінші және екінші топтағы мүгедектер, сондай-ақ мүгедек балалар үшін орта және жоғары кәсіптік білім беретін оқу орындарына қабылдау квотасы 0,5% мөлшерінде қарастырылған. Сондай-ақ олардың білім беру гранттарын тағайындау конкурстарына қатысу және мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша оқуға түсу кезінде басым құқығы бар.Мемлекеттік тапсырыс немесе грант бойынша жоғары оқу орындарында және орта кәсіптік оқу орындарында оқитын мүгедектер шәкіртақы ала алады.Жалпы немесе арнаулы білім беру ұйымдарында оқу мүмкін болмаған жағдайда мүгедек балалардың үйде білім алуына құқығы бар, бұл ретте олардың оқу шығындарын мемлекет көтереді.Жұмыспен қамту саласында жергілікті атқарушы органдар мүгедектер үшін жұмыс орындарының квотасын белгілейді және кәсіпкерлікті дамыту арқылы қосымша жұмыс орындарын ашуы мүмкін. Қажет болған жағдайда кәсіптік оқыту ұйымдастырылады.

Бірінші және екінші топтағы мүгедектерге қысқартылған жұмыс уақыты белгіленеді және оларға қосымша ақылы еңбек демалысы беріледі. Түнгі жұмыс олардың келісімімен және медициналық ұсыныстарды ескере отырып мүмкін болады.Сонымен қатар, заң еңбек нарығында мүгедектерді кемсітуге тыйым салады және мүгедектің денсаулық жағдайы кәсіби міндеттерін орындауға кедергі келтіретін немесе еңбек қауіпсіздігіне қатер төндіретін жағдайларды қоспағанда, жұмыс берушілерге олардың жұмысқа орналасуына және мансаптық өсуіне қатысты шектеулер қояды.Сондай-ақ елімізде мүмкіндігі шектеулі жандарға мемлекеттік бюджеттен ай сайын жәрдемақы беріледі. Заңға сәйкес, бұл жәрдемақылардың мөлшері республикалық бюджетте ағымдағы жылға белгіленген ең төменгі күнкөріс деңгейіне (КК) байланысты болады. 2024 жылы өмір сүру деңгейі 43 407 теңгені құрады.