Ішімдіксіз елге айналу жолдарын қарастыру қажет

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың «Азаматтардың салауатты өмір салтын ұстануы – дені сау ұлтты қалыптастырудың негізгі шарты» атты бастамасына Қазақстанның «Әділ билер» республикалық қоғамдық бірлестігі қолдау білдіріп отыр. Осы мақсатта Түркістан қаласының тұрғындарына түсіндіру мақсатында елімізде атқарылып жатқан шаралар жөнінде мәліметтерді ұсынамыз.Ішімдік қоғамның денсаулық сақтау, әлеуметтік және экономикалық салаларына орасан зор зиян тигізетін факторлардың бірі. Маскүнемдік көптеген ауруларға, қылмыстың өсуіне, отбасылардың ыдырауына және еңбек өнімділігінің төмендеуіне әкеліп соғады. Ішімдіксіз қоғам құру – дені сау, қауіпсіз және бақытты елдің негізі. Мұндай қоғамға қол жеткізу үшін жүйелі әрі жан-жақты шаралар қажет. Ішімдіктің денсаулыққа зияны туралы халықты ақпараттандыру – маңызды қадам. Мектептер мен жоғары оқу орындарында ішімдіктің әсерін түсіндіретін арнайы сабақтар енгізу керек. Сонымен қатар, бұқаралық ақпарат құралдары, интернет және әлеуметтік желілер арқылы ішімдіктің зияны туралы кең көлемді науқандар жүргізу қажет. Халық арасында салауатты өмір салтының құндылықтарын дәріптеп, ішімдіксіз өмірдің артықшылықтары туралы түсінік қалыптастыру маңызды.

Сонымен қатар, ішімдікке ең көп бейім топ – жастар. Сондықтан оларға бағытталған алдын алу шаралары ерекше маңызға ие. Мектептерде және университеттерде ішімдікке қарсы тәрбие жұмыстарын күшейту, спортпен шұғылдануға, мәдени және шығармашылық іс-шараларға қатысуға ынталандыру қажет. Жастар арасында ішімдікті сәннен шығару, салауатты өмір салтын насихаттау маңызды рөл атқарады. Ішімдік өнімдерінің бағасын көтеру және сату шарттарын қатаңдату арқылы оның қолжетімділігін азайтуға болады. Көптеген елдерде ішімдік өнімдерін сатуға қатаң шектеулер енгізілген, мысалы, сауда нүктелерін шектеу, ішімдік сату уақыты мен жас шегін реттеу. Қазақстанда да осындай заңнамалық шараларды күшейтіп, ішімдік сату мен жарнамалауға қатаң шектеулер қою маңызды.Мамандардың пікірінше ішімдікке тәуелділік – күрделі мәселе, оны жеңу үшін кәсіби көмек қажет. Маскүнемдікке шалдыққан адамдарға арналған арнайы орталықтар құрып, оларды емдеу және психологиялық қолдау көрсету шараларын дамыту маңызды. Бұл адамдарға ішімдікті тастаудағы қиындықтарды жеңуге көмектеседі және оларды қоғамға қайта бейімдеуге мүмкіндік береді. Ішімдікті тұтынуды азайту үшін заңнамалық шараларды күшейту маңызды. Қоғамдық орындарда ішімдік ішуге тыйым салу, көлік жүргізушілері арасында алкогольді ішімдіктерді пайдалануға қарсы қатаң бақылау енгізу қажет. Сонымен қатар, ішімдікке байланысты құқықбұзушылықтар үшін қатаң жазалау шаралары қарастырылуы тиіс.

Ішімдіксіз қоғам құру – әрбір азаматтың қатысуын талап ететін процесс. Қоғамда ішімдікке қарсы мәдениетті қалыптастыру, отбасы құндылықтарын нығайту және ішімдіктен бас тартуға шақыратын қозғалыстарды қолдау маңызды. Бұл жерде үкіметтік емес ұйымдар, дін өкілдері, жұмыс орындары және оқу орындары бірлесіп жұмыс істей алады. Мақсаты – ішімдіксіз өмір салтын қоғамның нормасы ретінде қалыптастыру.Қазақстанда алкоголь және шылым шегуге қатысты құқықтық шектеулер күшейтілуде. Бұл шаралар ең алдымен жастарды қорғауға және жалпы қоғамда зиянды әдеттерді азайтуға бағытталған. Алкоголь өнімдерін сату мен тұтыну 21 жасқа толмаған адамдарға тыйым салынған. Бұдан басқа, алкоголь өнімдерін түнгі уақытта саудалауға шектеу қойылған, яғни сағат 23:00-ден кейін сату заңсыз болып табылады. Шылым шегуге қатысты да осындай шектеулер енгізілді, темекі өнімдерін сату жас мөлшері бойынша шектелген және оларды жарнамалау қатаң тыйым салынған. Арақтан келетін зиянның орасан екенін баршамыз білеміз. Халқымыз ер балаға шаңырақ иесі, қыз балаға ұрпақ тәрбиешісі деп қараған. Текті қазақтың тегі бүлінбесін десек, бұл мәселеге бейжай қарамауымыз керек. Осылай деген Қоғамдық кеңес мүшелері той-думанды арақсыз өткізуге, дүкендерде шарап сатпауға шақырды.

Сонымен қатар, алкоголь және шылым өнімдеріне акциздік салықтар жыл сайын артып келеді. Бұл шаралардың басты мақсаты — зиянды заттардың қолжетімділігін төмендету және тұтынушыларды денсаулыққа зиянды әдеттерден арылтуға ынталандыру. Салықтың жоғары болуы нәтижесінде, баға да қымбаттап, көптеген адамдар темекі мен алкоголь өнімдерінен бас тартуға мәжбүр болады. Бүгінгі таңда темекі шегудің адам ағзасына зияны туралы білмейтін бірде-бір адам қалмады. Сонымен қатар, көптеген елдер темекіге қарсы түрлі заңдар енгізеді. Мұның бәрі кейбір оң өзгерістерге әкелді, бірақ мәселе әлі де шешілмейді, өйткені көптеген адамдар өз ағзаларын және айналасындағы адамдардың ағзаларын уландырып, темекі шегуді жалғастыруда. Темекіге қарсы күресте өте маңызды шара-тәуелді адамдарды емдеу ғана емес, сонымен қатар жасөспірімдер мен балалар арасында никотинге тәуелділіктің алдын алу. Темекі шегу-темекі шекпейтін адамдардың денсаулығына теріс әсер ететін және қоршаған ортаны ластайтын, темекі шегуші организмінің никотинге тәуелділігін тудыратын темекі бұйымын тұтыну процесі. Темекіге тәуелділіктен арылу процесі әрдайым дерлік ұзақ, психологиялық (және жиі физикалық) қиын. Өсіп келе жатқан проблеманың бір аспектісі-балама өнімдердің кең таңдауының болуы.

Бүгінде, еліміз алкогольдік өнімдерді мөлшерден тыс тұтынып, қотара ішетін қомағайлардың қатары әлі де сиремей келеді. Өз заманында ұлы жазушы Лев Толстой айтып өткендей, «Ішімдік — отбасын ойрандатып, тексіздікке апаратын ең сорақысы қылмысқада итермелейтін бірден бір құрал болып саналады». Қазіргі таңда әлемнің бірқатар елі қоғамның өзегіне түскен осы дертпен күресте бірқатар шаралар кешенін атқаруда. Салауатты өмір салтын наси-хаттау үшін Қазақстанда да ішімдікке қарсы күрес жұмыстары кешенді түрде жүргізіліп келеді. Жыл басынан бері құқық қорғау органдарының қызметкерлері алкоголь өнімдерін заңсыз сатуды анықтау мақсатында дүкендер мен сауда нүктелеріне тексеру жүргізуде. Соның нәтижесінде, өңірлердегі заңсыз ішімдіктер тәркіленіп, көлеңкелі бизнеспен күрес қарқынды атқарылуда. Әрбір азамат зайырлы қоғамның белді бір мүшесіне айналу үшін алдымен ішімдік пен жаман әдеттерден түбегейлі бас тартуы керек. Ішімдіксіз елге айналу – ұзақ әрі күрделі процесс, бірақ ол елдің денсаулығын жақсартып, әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешуге ықпал етеді. Білім беру, заңнамалық шаралар, медициналық көмек көрсету және қоғамды қолдау арқылы ішімдікті азайтуға болады. Бұл әрбір адамның денсаулығын қорғап қана қоймай, жалпы қоғамның әл-ауқатын жақсартуға мүмкіндік береді.