ҚАЗАҚТЫҢ МАҢДАЙЫНА БІТКЕН ДАРА ТҰЛҒА

Қажымұқан атындағы облыстық спорт музейінде палуан атаның өмірден озған күніне орай ұйымдастырылған еске алу іс-шарасы өтті.

Жиынға аудан әкімінің орынбасары Орал­баев Азат, палуанның немересі, Қажымұқан атындағы қоғамдық қор президенті Қажымұ­қа­нов Нұрлан және қордың төрағалары Әубәкіров Сағынғали, Ибадуллаев Серік, палуанның не­мересі, каратэ спорты бойынша спорт шебері, Токио олимпиадасында қола медаль иеленген екі спортшының бапкері Қажымұқанов Шаттық және аудан тұрғындары қатысты.

Іс-шарада Қажымұқан Мұңайтпасов туралы көптеген деректер және естеліктер айтылды.

Орасан күштің иесі, күрестің бірнеше түрінен әлем чемпионы атанған тұңғыш қазақ алыбы теңдессіз өнерімен жер шарын аралаған. 28 мемлекетте күреске түсіп, 56 медаль олжалаған Қажымұқандай мықты ХХ ғасырдың басында түркі халықтарының ішінде қазақта ғана болды. Ресейдің балуандар тобында Қажымұқаннан күші асқан ешкім болмағанын да айтуға тиіспіз. Дүние жүзінің чемпиондары Иван Поддубный, Иван Шемякин, Алекс Аберг, Иван Заикин, Георг Лурих, Георг Гаккеншмидт, Поль Понс, Вейланд Шульц сынды жампоздармен қатар жүру, боз кілемдегі айқастарда осы балуандарды шетінен жығып, бәйге алу — сол заманда нағыз ерлік еді. Ол кезде империяның буына семірген Ресей күресінің қожайындары қазақты шын мәнінде мен­сінбеуші еді. Қажымұқан сондай ортада на­мы­сын жатқа берген жоқ. Кеудесін ешкімге бас­тыр­мады. Күрес қожайындарының, төре­ші­лер­дің сан мәрте әділетсіздігіне белі бүгілмеді, еңсесі түспеді.

Тарихи деректерге сүйенсек ол 1871 жылғы 7 сәуірде Ақмола уезі, Сарытерек болысына қарас­ты Жәдік деген жерде дүниеге келген. Кей­бір зерттеулерде оның 1883 жылы туғандығы айтылады. Қажымұқан кедей шаруаның баласы болғандықтан, орыс байларына және дәулетті адамдарға жалданған. Сөйте жүріп, күреске түсіп, той-томалақтарда елге көрініп, бала ба­луан деген атқа ие болған. Қазақтың маң­дайына біткен дара тұлға, батыр бабамыз — Қажымұқан 1948 жылы 77 жасында дүниеден озды.

Жиын соңында Созақ ауданынан Қажымұ­қан­ға етік тіккен Исаев Тікеннің ұлы Исаев Ғабит ар­найы келді. Ол әкесі Тікеннің 1947 жы­лы па­луан­ға етік тіккенде қолданған қорабын, етік пішінін сыз­ған қағазын, етік жасауға ар­налған пы­шақ­тарын, етік өлшемін жасаған ма­кеті сынды көп­те­ген құнды жәдігерлерді мұ­ражайға өткізді. Қа­жымұқан атындағы облыстық спорт музейінің ди­ректоры Райм­бек­ова Гүл­дария бұл жәдігерлер му­зейден орын алатынын жеткізіп, алғыс біл­дір­ді.

Жиын соңында Қажымұқан Мұңайт­пас­ұлы­ның рухына арнап Құран бағышталды.

Гүлмира ЕЛБАСИЕВА